Hàng năm, tỉnh Thanh Hóa gieo trồng khoảng 225.000 ha lúa (trong đó vụ mùa khoảng 112.600 ha, vụ xuân khoảng 112.400 ha), năng suất bình quân đạt trên 61 tạ/ha. Trong đó vụ xuân là vụ có tiềm năng, năng suất cũng như hiệu quả cao nhất. Trong những năm qua, tỉnh tiếp tục thực hiện các đề án tái cơ cấu ngành, đẩy mạnh tích tụ đất đai phát triển nông nghiệp quy mô lớn, áp dụng cơ giới hóa đồng bộ vào sản xuất, phát triển các mô hình liên kết trong sản xuất lúa nhằm mục tiêu nâng cao năng suất và hiệu quả cho người nông dân. Trong quá trình thực hiện các mục tiêu trên thì việc đưa các dự án liên kết sản xuất vào hỗ trợ người nông dân là rất cần thiết.

Xuất phát từ thực tế trên, vụ xuân năm 2024, Công ty CP Phát triển Nông nghiệp và Khuyến nông Việt Nam đã phối hợp với các đơn vị địa phương trong tỉnh triển khai thực hiện Dự án Khuyến nông Trung ương: “Xây dựng mô hình sản xuất lúa chất lượng theo chuỗi giá trị hàng hóa tại một số tỉnh Bắc Trung Bộ”. Dự án được triển khai tại 4 huyện, gồm xã Yên Phong - Yên Định, xã Vĩnh Tiến - Vĩnh Lộc, xã Thiệu Viên - Thiệu Hóa, xã Xuân Lập - Thọ Xuân, với quy mô 80 ha (20 ha/điểm) và 320 hộ tham gia (80 hộ/điểm).

Các hộ tham gia mô hình được Nhà nước hỗ trợ 50% giống lúa, được tham gia tập huấn kỹ thuật, cấp bao bì đóng gói để thuận tiện cho bao tiêu. Các điểm được lựa chọn là những địa phương có điều kiện đất đai, đồng ruộng phù hợp, thuận lợi tưới tiêu… Mục tiêu của dự án năm 2024 là đưa các giống lúa thuần chất lượng vào thực tế sản xuất; áp gói kỹ thuật cơ giới hóa đồng bộ khép kín bao gồm: Cơ giới hóa khâu làm đất, mạ khay máy cấy, phun thuốc bằng máy bay, cơ giới hóa khâu thu hoạch, tạo thành chuỗi liên kết trong sản xuất phục vụ nội tiêu và xuất khẩu.

Kết quả qua 5 tháng triển khai cho thấy, dự án đã triển khai được 80 ha lúa trong đó giống lúa J02 (60 ha), Nếp hương (20 ha); tổ chức tập huấn trong mô hình được 8 lớp (40 hộ/lớp). Thông qua lớp tập huấn toàn bộ các hộ tham gia đã nắm vững kỹ thuật thâm canh lúa chất lượng theo chuỗi giá trị, áp dụng cơ giới hóa đồng bộ vào sản xuất. Đơn vị chủ trì còn thực hiện 4 lớp đào tạo ngoài mô hình cho 120 học viên tại 4 huyện thực hiện dự án. Thực hiện 2 cuộc hội thảo đầu bờ nhằm nhân rộng mô hình. Ngoài ra để phổ biến kỹ thuật thâm canh lúa chất lượng theo chuỗi giá trị, dự án đã cấp 3.000 tờ gấp cho các điểm tham gia. Các hộ tham gia mô hình còn được cấp bao bì loại 40 kg đựng lúa thương phẩm. Thông qua mô hình đã hình thành được liên kết giữa người sản xuất với doanh nghiệp, ký kết hợp đồng bao tiêu sản phẩm đầu ra giúp nông dân yên tâm đầu tư phát triển sản xuất, tạo chuỗi sản xuất hàng hóa có giá trị kinh tế cao hơn.

Qua kiểm tra tại các điểm thực hiện mô hình cho thấy, các giống lúa J02, Nếp Hương đưa vào sản xuất đều thích ứng tốt với điều kiện địa phương, năng suất trung bình đạt trên 65 tạ/ha, hiệu quả kinh tế tăng 25-30%. Toàn bộ sản phẩm đã được liên kết tổ chức thu mua. Mô hình đã giúp nông dân chuyển đổi tư duy từ sản xuất lúa truyền thống manh mún, sang sản xuất tập trung quy mô lớn, thâm canh cùng một loại giống, ứng dụng đồng bộ các tiến bộ khoa học.

Theo Ông Lê Bá Dũng, Giám đốc Hợp tác xã DVNN Thiệu Viên – Thiệu Hóa cho biết, mô hình đã áp dụng cơ giới hóa đồng bộ từ khâu gieo mạ, làm đất, thu hoạch. Bón phân cân đối hợp lý, phun thuốc bằng máy bay, chăm sóc phòng trừ sâu bệnh theo IPM nên cây lúa trong mô hình sinh trưởng phát triển tốt. Qua đánh giá cho thấy giống J02 rất phù hợp với đồng đất địa phương, có khả năng chống chịu với điều kiện ngoại cảnh và sâu bệnh. Địa phương rất mong muốn tiếp tục được thực hiện và nhân rộng mô hình trong các năm tiếp theo./.