Thực hiện Công điện số 128/CĐ-TTg ngày 08/12/2024 của Thủ tướng Chính phủ về việc chủ động phòng, chống hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn và Công văn số 9725/BNN-TL ngày 19/12/2024 của Bộ Nông nghiệp và PTNT (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường) về việc tổ chức các giải pháp đảm bảo nguồn nước phục vụ sản xuất nông nghiệp và dân sinh, phòng, chống hạn hán, xâm nhập mặn mùa khô năm 2024-2025; trên cơ sở nội dung báo cáo, đề xuất của Sở Nông nghiệp và PTNT (nay là Sở Nông nghiệp và Môi trường) tại Tờ trình số 44/TTr-SNN&PTNT ngày 20/02/2025 và để chủ động trong công tác phòng, chống, đảm bảo nguồn nước phục vụ sản xuất, chăn nuôi, nuôi trồng thủy sản và sinh hoạt trên địa bàn tỉnh, Chủ tịch UBND tỉnh ban hành Kế hoạch số 41/KH-UBND ngày 07/3/2025 về phòng, chống hạn hán, thiếu nước, xâm nhập năm 2025, tỉnh Thanh Hóa.
Hệ thống thủy nông Bái Thượng – do Công ty TNHH MTV Sông Chu quản lý
Theo bản tin dự báo của Đài Khí tượng Thủy văn tỉnh Thanh Hóa, trên địa bàn tỉnh từ tháng 3-5/2025; nắng nóng đầu mùa có thể xảy ra vào cuối tháng 4, đầu tháng 5, xấp xỉ so với TBNN; mực nước trên các sông dao động theo xu thế xuống thấp dần và phổ biến ở mức thấp hơn so với TBNN cùng kỳ, có khả năng xuất hiện mực nước nhỏ nhất năm tại một số trạm; xâm nhập mặn vùng cửa sông, ven biển ở mức xấp xỉ đến cao hơn so với TBNN; các đợt xâm nhập mặn lớn nhất năm có khả năng xảy ra trong khoảng từ tháng 3 đến đầu tháng 5.
Đến ngày 10/3/2025, trên địa bàn tỉnh có 174/610 hồ chứa thủy lợi tích đầy nước, còn lại 436/610 hồ chứa thấp hơn mực nước dâng bình thường (MNDBT); riêng mực nước 3 hồ chứa lớn (Cửa Đạt, Sông Mực, Yên Mỹ), như sau: (i) hồ Cửa Đạt (+95.32) m, thấp hơn MNDBT 14,68 m và cao hơn so với cùng kỳ năm 2024 là 0,81 m; (ii) hồ Sông Mực (+29.74) m, thấp hơn MNDBT 3,26 m và thấp hơn so với cùng kỳ năm 2024 là 1,12 m; (iii) hồ Yên Mỹ (+17.62) m, thấp hơn MNDBT là 2,74 m và cao hơn so với cùng kỳ năm 2024 là 0,77 m.
Đối với cấp nước cho sinh hoạt: Hiện nay, trên địa bàn tỉnh có 54 công trình cấp nước sạch tập trung với công suất khoảng 419.810 m3/ngày đêm và 506 công trình cấp nước tập trung (tự chảy) với công suất khoảng 36.279 m3/ngày đêm (trong đó, có 317 công trình kém bền vững và 189 công trình không hoạt động)
Đối với cấp nước cho sản xuất nông nghiệp: Trường hợp nắng nóng kéo dài trên diện rộng, các hồ, đập tích không đủ nước so với thiết kế, mực nước sông xuống thấp, diện tích có nguy cơ bị thiếu nước, hạn hán, xâm nhập mặn khoảng 13.300-17.200 ha, trong đó diện tích có khả năng xảy ra hạn ảnh hưởng đến năng suất cây trồng từ 7.900-8.700 ha tập trung ở các khu vực bao gồm vùng cấp nước từ các hồ, đập, công trình thủy lợi khác (5.400-6.200 ha) và Vùng cấp nước từ các trạm bơm điện (khoảng 2.500 ha).
Vùng ven biển ảnh hưởng thủy triều với khoảng 1.400 ha có khả năng bị ảnh hưởng bởi thiếu nước, xâm nhập mặn. Khi nắng nóng kéo dài, mực nước sông xuống thấp, độ mặn 1‰ vùng cửa sông, ven biển duy trì ở mức cao và lấn sâu vào nội địa từ 18-24 km gây khó khăn cho việc cấp nước phục vụ sản xuất.
Cấp nước cho Khu kinh tế, Khu công nghiệp: Nhu cầu sử dụng nước cho công nghiệp hàng năm rất lớn, khoảng 43 triệu m3. Đối với Khu kinh tế Nghi Sơn thuộc vùng Nam sông Chu với nguồn nước cung cấp phục vụ sản xuất công nghiệp phụ thuộc rất lớn vào nguồn nước từ hồ Yên Mỹ và hồ Sông Mực. Tuy nhiên, đến nay hồ Yên Mỹ vẫn chưa được phép tích nước đến cao trình mực nước thiết kế (+20.36) m nên sẽ xảy ra thiếu nước nếu nắng nóng kéo dài.
Trước những nhận định khả năng xảy ra thiếu nước, hạn hán, xâm nhập mặn; UBND tỉnh đã đề ra nhiều biện pháp cụ thể, trong đó tập trung vào việc tăng cường công tác quản lý, khai thác, sử dụng nước tiết kiệm; điều hòa phân phối nước hợp lý; duy tu bảo dưỡng công trình; tích cực bảo vệ rừng đầu nguồn; và đẩy mạnh nghiên cứu, ứng dụng các giải pháp khoa học công nghệ trong quản lý, khai thác, sử dụng nước.
Bên cạnh đó UBND tỉnh cũng đề ra những giải pháp cụ thể đối với từng vùng. Với vùng tưới hồ, đập lớn: Các nhà máy Thủy điện Cửa Đạt, Dốc Cáy vận hành phát điện theo nhu cầu tưới, theo kế hoạch dùng nước của các đơn vị dùng nước; có biện pháp điều hòa, bổ sung nguồn nước giữa các công trình, các hệ thống công trình có liên quan và tăng cường trữ nước từ các công trình hồ, đập. Với vùng tưới hồ, đập, công trình thủy lợi nhỏ: Tăng cường trữ nước, khai thác, sử dụng nước; kịp thời sửa chữa các công trình bị hư hỏng, xuống cấp không đảm bảo tích, trữ nước, giảm khả năng khai thác so với thiết kế; Chủ động lắp đặt máy bơm dã chiến để bơm nước phục vụ công tác chống hạn, khi mực nước trong các hồ chứa xuống thấp hơn mực nước chết.
Đối với vùng tưới bằng trạm bơm điện: Phối hợp chặt chẽ với ngành điện đảm bảo ưu tiên nguồn điện cho các trạm bơm lớn, trạm bơm chịu ảnh hưởng của thủy triều, xâm nhập mặn vận hành nhất là các trạm bơm Hoằng Khánh, Xa Loan, Cống Phủ, Châu Lộc, Đại Lộc và hệ thống cấp nước Đông kênh De bơm nước tiếp nguồn.
Để triển khai hiệu quả kế hoạch, Chủ tịch UBND tỉnh đã phân công nhiệm vụ cụ thể cho các sở, ngành, địa phương và đơn vị liên quan tổ chức triển khai thực hiện kế hoạch. UBND các huyện, thị xã, thành phố, Ban Quản lý đầu tư và Xây dựng thủy lợi 3 và các Công ty TNHH một thành viên Khai thác công trình thủy lợi có trách nhiệm xây dựng phương án chống hạn, xâm nhập mặn năm 2025 chi tiết cho từng địa bàn. Đồng thời, rà soát, xác định các khu vực có nguy cơ xảy ra thiếu nước sinh hoạt để chủ động triển khai các giải pháp, không để người dân thiếu nước sinh hoạt./.