Hướng dẫn công tác đảm bảo an toàn cho vật nuôi trong mùa mưa lũ
Theo dự báo của Trung tâm Dự báo khí tượng thuỷ văn quốc gia, năm 2024 bão và áp thấp nhiệt đới ít hơn trung bình nhiều năm nhưng nguy cơ xảy ra các hiện tượng thiên tai cực đoan, bất thường, trái quy luật sẽ diễn biến rất phức tạp.
Hiện nay theo số liệu thống kê, trên địa bàn toàn tỉnh nằm trong khu vực có nguy cơ cao ngập lụt, sạt lở do mưa, bão, lũ lụt gây ra có 136 trang trại, 7.701 hộ với tổng đàn vật nuôi 1.168.146 con (trong đó: đàn lợn 77.123 con; đàn trâu bò 49.337 con; đàn gia cầm: 1.031.272 con; vật nuôi khác 10.414 con).
Để chủ động phòng chống thiên tai, dịch bệnh để giảm thiểu thiệt hại đồng thời đảm bảo an toàn cho đàn vật nuôi trong mùa mưa lũ. Người chăn nuôi cần thực hiện tốt các nội dung sau:
I. TRƯỚC MÙA MƯA BÃO, LŨ LỤT
Thường xuyên cập nhật bản tin dự báo thời tiết trên các phương tiện thông tin đại chúng của Trung ương: Trên Đài Phát thanh và Truyền hình Trung ương, Đài khí tượng thuỷ văn Bắc Trung Bộ và của Tỉnh: Trên Đài Phát thanh và Truyền hình Tỉnh, Đài khí tượng thuỷ văn tỉnh Thanh Hoá, tích cực chăm sóc đàn vật nuôi để tăng khả năng chống chịu đối với tác động do thay đổi lớn về thời tiết, cũng như có biện pháp khắc phục hiệu quả khi mưa bão, lũ lụt hoặc dịch bệnh xảy ra.
Thống kê, kê khai số lượng, loại vật nuôi theo quy định tại khoản 3, Điều 1 Thông tư số 18/2023/TT-BNNPTNT ngày 15/12/2023 của Bộ Nông nghiệp và PTNT với UBND cấp xã.
1. Đối với những vùng có nguy cơ ngập lụt
- Không làm chuồng trại chăn nuôi gần bờ sông, bờ suối,…để tránh lũ ống, lũ quét và sạt lở đất; chủ động nâng cao nền chuồng, làm chuồng tránh lũ, làm rèm che chắn để tránh mưa tạt, gió lùa vào chuông nuôi.
- Thực hiện kiểm tra và gia cố vững chắc chuồng trại đề phòng bão, lũ. Nếu chuồng nuôi lợp bằng lá, tôn, fibro xi măng chưa kiên cố thì có thể giằng lên mái các loại thanh nẹp bằng gỗ, sắt, dây kẽm cỡ lớn hoặc các bao chứa cát để hạn chế tốc mái khi có gió lớn, bão xảy ra.
- Thức ăn: Làm sàn kê cao, dùng vải ni lon che mưa, căn cứ vào số lượng, loại vật nuôi, lượng thức ăn tiêu thụ/ngày để lập kế hoạch dự trữ thức ăn đầy đủ tối thiểu 15 ngày cho vật nuôi.
- Kiểm tra, khai thông hệ thống thoát nước của khu vực chuồng trại như hệ thống thoát nước thải, nước mưa, nơi chứa chất thải rắn, nhằm hạn chế ô nhiễm khi mưa to hoặc ngập lụt.
- Nước uống: Dự trữ nước sạch, tu sửa máy bơm, hệ thống dẫn nước đảm bảo nguồn cung dự phòng kịp thời.
2. Đối với những vùng bị ngập lụt
- Những nơi có nguy cơ sạt lở đất, lũ, lụt kéo dài cần chuẩn bị phương án di dời đàn vật nuôi đến những nơi an toàn lên những vùng đất cao, làm chuồng che chắn cẩn thận, dự trữ đầy đủ thức ăn và bảo quản thức ăn khô ráo, không bị ẩm mốc, cung cấp đủ nước sạch cho vật nuôi uống. Sử dụng máy phát điện để cung cấp kịp thời khi mất điện lưới cho các lò ấp trứng giống đảm bảo có con giống chất lượng tái đàn.
- Thực hiện tiêm phòng đầy đủ các loại vắc xin phòng bệnh theo quy định cho đàn vật nuôi theo hướng dẫn của Trung tâm dịch vụ nông nghiệp cấp huyện, Chi cục Chăn nuôi và Thú y; tăng cường chăm sóc nuôi dưỡng và nâng cao chất lượng khẩu phần ăn cho vật nuôi để tăng sức đề kháng.
- Kiểm đếm đánh giá hiện trạng vật nuôi, xuất bán kịp thời khi đến tuổi, trọng lượng xuất bán; hướng dẫn giảm đàn vật nuôi tại những nơi có nguy cơ (bán, giết mổ… gia súc, gia cầm thịt và gia cầm con; loại thải gia súc, gia cầm sinh sản kém phẩm chất, già yếu) trước khi lụt bão xảy ra.
- Kiểm tra sự hoạt động của hệ thống xử lý chất thải chăn nuôi như: Hố ủ phân, bể lắng, công trình khí sinh học (biogas). Tăng cường công tác vệ sinh phòng bệnh cho vật nuôi: Vệ sinh sạch sẽ chuồng nuôi, dụng cụ chăn nuôi; định kỳ phun sát trùng trong và ngoài chuồng nuôi để phòng bệnh.
II. TRONG VÀ SAU MƯA BÃO, LŨ LỤT
1. Trong mưa bão, lũ lụt
- Thường xuyên kiểm tra, theo dõi thời tiết, chuồng trại, điều kiện chăn nuôi và sức khỏe đàn vật nuôi để có phương án chăm sóc; trong trường hợp cần thiết bắt buộc di dời đàn vật nuôi, thực hiện di rời đến vị trí không bị úng ngập nhưng phải đảm bảo tuyệt đối đến tính mạng cho người và sức khỏe của vật nuôi.
- Làm nhà tạm cho vật nuôi: Dùng lều bạt, lán trại và có phương án kiểm soát vật nuôi. Có giải pháp giữ ấm cho đàn vật nuôi trong điều kiện thời tiết mưa, lạnh kéo dài.
- Công tác phòng chống dịch bệnh:
+ Lũ lụt làm cho mầm bệnh theo nước lũ lan đi khắp nơi. Lũ lụt càng lớn, quy mô càng rộng thì sự lan truyền mầm bệnh càng tăng, mức độ nguy cơ càng cao. Mặt khác, khi di chuyển đàn vật nuôi tránh lũ sẽ đem theo các mầm bệnh từ nơi này tới nơi khác. Các khâu chăm sóc, nuôi dưỡng, vệ sinh tẩy uế chuồng trại không được thực hiện tốt sẽ làm suy giảm đáng kể sức chống chịu bệnh tật ở vật nuôi, khiến cho các bệnh truyền nhiễm như tiêu chảy, dịch tả, thương hàn… dễ lây lan và có nguy cơ bùng phát.
+ Thực hiện vệ sinh chuồng trại, môi trường quanh chuồng nuôi, dụng cụ chăn nuôi. Định kỳ 1 tuần 1-2 lần phun tẩy uế chuồng trại và khu vực xung quanh bằng các chất sát trùng theo quy định và theo hướng dẫn của nhà sản xuất. Khi nước rút đến đâu thì dọn vệ sinh, phun thuốc sát trùng, tiêu độc, diệt mầm bệnh đến đó.
+ Đối với những vật nuôi có nhu cầu vận chuyển từ ra khỏi địa bàn cấp tỉnh cần thực hiện đăng ký kiểm dịch vận chuyển động vật với Chi cục Chăn nuôi và Thú y để đảm bảo an toàn dịch bệnh.
+ Đối với xác vật nuôi chết: Cách sử lý hiệu quả nhất là đốt xác động vật chết (nếu có thể thực hiện), thựchiện phun thuốc diệt côn trùng hoặc thuốc sát trùng hoặc tưới dầu hỏa lên xác vật chết, chống các loài ăn thịt và côn trùng xâm nhập, đợi khi nước rút thì đem chôn lấp theo đúng quy định.
2. Sau mưa bão, lũ lụt
- Thức ăn, nước uống: Sau lũ lụt, nguồn thức ăn, nước uống cho gia súc, gia cầm có thể bị lũ cuốn, hư hỏng, bãi chăn thả bị ô nhiễm do mầm bệnh từ nơi khác đến, bùn đất nổi lên bám vào cỏ cây, sức khỏe của đàn vật nuôi giảm sút. Do vậy, vật nuôi cần được chăm sóc, nuôi dưỡng chu đáo, không bị bỏ đói, không cho ăn những loại thức ăn bị mốc, kém chất lượng. Đối với gia súc già yếu và gia súc non cần có chế độ chăm sóc đặc biệt như tăng cường các loại thức ăn bổ sung và các loại thức ăn giàu dinh dưỡng khác nhằm tăng cường quá trình hồi phục.
- Vệ sinh môi trường: Khi nước rút phải thực hiện vệ sinh, khử trùng bằng vôi bột, hóa chất và tiêu độc khu vực chăn nuôi trước khi đưa vật nuôi trở lại chuồng nuôi. UBND cấp huyện, xã tổ chức tổng vệ sinh, tiêu độc khử trung, thu gom xác động vật chết để xử lý, tiêu độc khử trùng, vùng chăn nuôi bị lũ, ngập để tổng tẩy uế môi trường, tiêu diệt các loại mầm bệnh.
- Quản lý vật nuôi:
+ Thực hiện tốt việc quản lý, chăm sóc đàn vật nuôi; tuyệt đối không chăn thả vật nuôi ở những khu vực bị ô nhiễm; chủ động triển khai công tác giám sát để phát hiện sớm, kịp thời xử lý trường hợp vật nuôi mắc bệnh, nghi mắc bệnh nguy hiểm như Dịch tả lợn Châu Phi, Cúm gia cầm, Lở mồm long móng, Viên Da nổi cục trâu bò....
+ Chủ vật nuôi báo ngay cho cán bộ thú y xã, UBND xã hoặc Trung tâm dịch vụ nông nghiệp cấp huyện để báo cáo, xử lý ổ dịch theo đúng quy định; không giết mổ, mua bán động vật ốm, chết, không vứt xác động vật chết do mắc bệnh ra ngoài môi trường.
+ Tổ chức vệ sinh chuồng trại, phun tiêu độc khử trùng ở những khu vực trũng, khu vực có nguy cơ cao ngập lụt kéo dài.
+ Thống kê, báo cáo UBND cấp xã về loài, số lượng vật nuôi thiệt hại sau mưa bão (nếu có) để được hướng dẫn tiêu hủy và hoàn thiện các hồ sơ thiệt hại theo quy định của pháp luật.
- Tái đàn: Để chuẩn bị cho tái đàn, khôi phục sản xuất, người chăn nuôi cần lựa chọn con giống có nguồn gốc rõ ràng, được cung cấp bởi những cơ sở cung ứng có uy tín, có giấy chứng nhận kiểm dịch; tiêm phòng đầy đủ các loại vắc xin theo quy định. Không tái đàn khi chưa đảm bảo về môi trường và an toàn dịch bệnh./.
Chi cục Chăn nuôi và Thú y